ژلاتولوژی به چه معناست
ژلاتولوژی یا علم خنده شناسی
این روزها، هرطرف را كه نگاه میكنی، مردمی را میبینی كه غمگینند، غصه دارند یا اگرهیچكدام ازاینها نباشد، عادت كردهاند خودشان بهدنبال غم و غصه بگردند.
انگار یادشان رفته ما ایرانیها، بهانههای بزرگی برای شاد بودن وخندیدن نمیخواهیم و در فرهنگمان، ضرب المثلی نظیر «خنده بر هر درد بیدرمان دواست» را داریم!
تحقیقات مختلفی كه در سرتاسر جهان روی تأثیرات خنده بر سلامت انجام شده هم بیانگر این حقیقت است كه شاید خنده واقعا بهترین دارو باشد؛ خنده، فشارهای زندگی روزمره را كاهش میدهد و باعث بالا رفتن كیفیت واكنشها در محیط كار میشود، بهترین دارو برضد استرس است و باعث كاهش هورمونهای استرس زا در بدن شده و واكنش بدن را به هنگام فشارهای عصبی تغییر میدهد.
با این همه، تنها در یك مورد است كه دانشمندان در رابطه با خندیدن، هشدار دادهاند و آن در بیماران مبتلا به آسم است! براساس نتایج یك پژوهش تازه، بیش از نیمى از كسانی كه مبتلا به آسم هستند بهدنبال خندیدن دچار حمله تنفسی مى شوند.
به گفته متخصصان دانشگاه نیویورك، خندیدن در این افراد، میتواند یكى از محرك هاى آغاز حملههای آسمی باشد. به گفته دكتر گرى، شروع حمله آسم با خنده ممكن است علامتى باشد كه بیمار، نیاز به تنظیم مجدد داروهاى ضدآسم خود دارد.
زنان، بیشتر ازمردان میخندند
دانش بشری آنچنان پیشرفته شده است كه برای هر عامل تأثیرگذاری برسلامت، رشتهای تخصصی در نظر گرفته و به كمك آن، ابعاد مختلف قضیه را به شكلی كاملا علمی و تخصصی بررسی میكند.
مثلا بررسی روانشناختی و تن شناختی خنده با اسم ژلاتولوژی (Gelatology) به مفهوم خنده شناسی معرفی میشود و پژوهشگران موضوع خنده یا ژلاتولوژیستها هم میكوشند تا به ماهیت خنده پی برده و به این سؤال كه چرا انسان میخندد، پاسخی علمی دهند.
آنها در پژوهشهای خود دریافتهاند كه مغز انسان چگونه یك لطیفه یا شوخی را میگیرد و خنده، چگونه میتواند واقعا به صورت بهترین داروها عمل كند. این محققان دریافته اندكه بخش قدامی یا بیرونی قسمت خاكستری رنگ مغز، قسمتی است كه یك موضوع خنده دار بر آن اثرمی كند و واكنش خنده را به وجود میآورد.
در این میان، دانشمندی به نام رابرت پروواین، از دانشگاه مریلند در بالتیمور آمریكا، دریافته است كه ما در هنگام گفتوگوهای عادی به نسبت بیشتر میخندیم تا با شنیدن جوك و لطیفه كه گهگاه پیش میآید. وی میگوید زنها معمولا بیشتر از مردها میخندند، چون مردها، بیشتر به گفتن چیزهای خنده دارتمایل دارند.
همچنین گروهی معتقدند خنده مسری است؛ همان طور كه خمیازه یك نفر دیگران را به خمیازه كشیدن وا میدارد. البته ژلاتو لوژیستها یا خنده شناسان هنوز در این زمینه مدرك علمی ارائه نكردهاند، اما بد نیست بدانید مسریترین مورد خنده در سال 1962 در تانزانیا اتفاق افتاد، و آن هنگامی بود كه یك دسته دختر دانش آموز به خندهای طولانی در آمدند، خنده آنها به افراد دور و بر آنها سرایت كرد، و خندهای كه از اینجا شروع شده بود، ماهها در شهر ادامه یافت!
كمدی برای قلب
در توضیح اثرات سودمند خنده میتوان به تأثیر آن بر بهبود عملكرد رگهای خونی و فواید بیشمار خنده بر قلب اشاره كرد. بر اساس نتایج تحقیقی در دانشگاه پزشكی مریلند، تماشای فیلمهای كمدی بهدلیل كمك به روان شدن جریان خون، برای قلب مفید است و باعث بهبود عملكرد رگهای خونی میشود.
این نتایج نیز از آنجا به دست آمده است كه گروه تحقیقاتی دانشگاه مریلند در آمریكا از ۲۰ جوان سالم خواستند، ۱۵ تا ۳۰ دقیقه فیلم غم انگیز و خندهدار را به شكل جداگانه تماشا كنند. نشان داده شد هنگام تماشای فیلمهای كمدی، جریان خون در همه شركتكنندگان روانتر شده و تماشای فیلم تنها بر یكی از آنها بیتأثیر بود. محققان اعلام كردند نتیجه بدست آمده، با مصرف یك دوز داروهای قلبی برابر بود.
در مقابل، به گزارش نشریه تخصصی قلب آمریكا، تماشای فیلمی نظیر «نجات سرباز رایان» كه مملو از صحنههای جنگی است، نتیجه معكوس داد به این معنا كه جریان خون افراد مورد مطالعه در اثر اضطراب 35 درصد كاهش پیدا كرد، درحالی كه خندیدن جریان خون را 22 درصد افزایش داد.
روند این آزمایش هم به گونهای بود كه شركتكنندگان از یك شب قبل از انجام آزمایش، از نوشیدن مشروبات الكلی، مصرف ویتأمین یا سبزیجات و انجام ورزشهای سنگین منع شده بودند؛ چرا كه این موارد میتوانند بر شدت جریان خون تأثیر بگذارند.
در نهایت، بررسی نتایج این تحقیقات حاكی از آن بود كه در پی تماشای بخشی از فیلم اضطراب آور، جریان خون در رگهای بازوی 14 نفر از 20 داوطلب كاهش پیدا كرد، اما تماشای فیلم خنده دار باعث تمدد و سست شدن رگهای خونی 19 نفر از 20 داوطلب شد و محققان دریافتند كه خندیدن باعث اتساع بافتهای تشكیل دهنده جداره داخلی رگهای خونی، یا اندوتلیوم و افزایش جریان خون میشود.
واكنش اندوتلیوم، تأثیر زیادی بر عملكرد رگهای خونی و تنظیم جریان خون، انعقاد و غلظت خون دارد. سلولهای اندوتلیوم در واكنش به زخم، عفونت یا التهاب شروع به ترشح مواد شیمیایی میكند. این جداره همچنین نقش مهمی در بروز ناراحتیهای قلب و عروق بازی میكند و نقص عملكرد جداره داخلی رگهای خونی یكی از علائم اولیه ابتلا به ناراحتیهای قلب و عروق است.
دكتر مایكل میلر، رئیس گروه تحقیقاتی، میگوید: آسیب به اندوتلیوم، نخستین مرحله تصلب شرایین (آترواسكلروزیس) است، بنابراین با توجه به نتایج مطالعه ما، قابل درك است كه چرا خندیدن ممكن است برای حفظ سلامت اندوتلیوم و كاهش خطر بیماریهای قلب و عروق مفید باشد.
میلر معتقد است اگر چه یافتههای این تحقیق باید با تحقیقات بیشتر تكمیل شوند، اما نتایج فعلی نیز میتواند برای سینماروها جالب باشد. به گفته وی، تفاوت كلی شدت جریان خون میان وضع پریشان احوالی و خنده بیش از ۵۰ درصد است. وی تأكید میكند: هفتهای 3بار ورزش هر بار به مدت 30 دقیقه و 15 دقیقه خندیدن در روز، بر سلامت عروق تأثیر قابل توجهی دارد.
دكتر چارمین گریفیث از بنیاد قلب بریتانیا هم در این زمینه، میگوید: تأثیر تغییر حال و احساسات بر قلب و جریان خون بهخوبی شناخته شده است و بهنظر میآید یك خنده خوب، چه از شنیدن یك لطیفه در كنار دوستان باشد یا حین تماشای فیلمی خنده دار، برای قلب خوب است.
از فواید دیگر خندیدن این است كه سامانه ایمنی بدن را بهبود بخشیده و موجب دریافت سطح بالاتری از اكسیژن میشود. خنده همچنین، بهدلیل ایجاد فعالیت فیزیكی، تمام بدن را تحتتأثیر قرار داده و عاملی برای سوختن كالری و كاهش وزن اضافی است. براساس پژوهشهای انجام شده، خندیدن، از پیری زودرس هم جلوگیری میكند.
بنابراین، دیدن فیلمها یا خواندن كتابهای كمدی یا هر وسیلهای كه سبب خندیدن شما در طول روز میشود، امری بسیار مفید برای حفظ سلامت است. همچنین افراد، در هنگام خندیدن تنها به موضوع خنده دار فكر میكنند و به این شكل فكر خود را از سایر مسائل استرس زا دور نگه میدارند.
بهعنوان مثال، كسانی كه مى خواهند براى كاهش وزن رژیم بگیرند، بهتر است روش دیگری را نیز آزمایش كنند چرا كه دانشمندان دریافتهاند خندیدن درست و حسابى آنقدر كالرى مىسوزاند كه نمى توان نادیدهاش گرفت.
پژوهشگران آمریكایى معتقدند۱۰ تا ۱۵ دقیقه خندیدن تمام عیار مى تواند به اندازه كالرى موجود در یك تكه شكلات متوسط را بسوزاند. در تحقیق این دانشمندان، به گروهى از داوطلبان، قسمتهایی ازفیلم هاى كمدى را نمایش دادند و میزان كالرى سوزانده شده توسط آنها را اندازه گرفتند.
نتایج نشان داد كه خندیدن باعث ۲۰ درصد سوختن بیشتر كالرى مى شود و براساس محاسبه این دانشمندان ۱۰ تا ۱۵ دقیقه خندیدن در روز مى تواند باعث سوزاندن ۵۰ كالرى در روز و ۲ كیلوگرم كاهش وزن در سال شود.
توصیههایی برای شادی
شاد بودن آنقدرها هم سخت نیست. فرهنگ باستانی ایرانیان بر اساس شاد بودن و شاد كردن پایه گذاری شده است تا انسانها بتوانند قدرتمندتر و تندرستتر زندگی كنند. روانشناسان میگویند توصیههای زیر به شما كمك میكند تا شادتر زندگی كنید:
1 -از چیزهای بسیار ساده هم میتوان لذت برد و شاد شد. دیدن یك منظره زیبا، یك فیلم قشنگ یا یك دوست خوب هم میتواند انسان را شاد كند.
۲ - بهترین حالت را در خودتان و در شرایط موجود اطرافتان پیدا كنید. هیچ كس همه چیز ندارد و هر كس اندوهی دارد كه با شادی زندگی آمیخته است. هنر آن است كه در شرایط سخت بخندیم.
3 - شما نمیتوانید همه را از خود خرسند و خشنود كنید، پس اجازه ندهید انتقادها شما را نگران كنند.
۴ - اجازه ندهید دیگران معیارهایتان را تعیین كنند، خودتان باشید و به چیزی كه نیستید، تظاهر نكنید.
5 - كارهای سودمندی كه از انجام آنها لذت میبرید را بیشتر و بیشتر كنید.
6 - نفرت و حسادت را از خود دور كنید، چرا كه این دو، دشمن روح شما هستند، روح شما را اندوهگین میكنند و هیچ اتفاق خوشی هم برایتان نمیافتد.
7 - علایق و دلبستگیهای زیادی داشته باشید. اگر مسافرت دوست دارید و نمیتوانید بروید، سینما را امتحان كنید. كتابهای جدید بخوانید، به پارك بروید یا ورزش و پیاده روی كنید.
8 - گذشته را درگذشته رها كنید و تنها از آن پند بگیرید و به خاطر داشته باشید درصورتی كه مشكلی پیش آمد، همیشه به یافتن راه حل آن فكر كنیم نه به خود مشكل.
9 - خودتان را به كاری گوناگون سرگرم و مشغول كنید. كسی كه سرش گرم باشد فرصتی برای غصه خوردن ندارد!