بلاگ نیوز,اخبار مهم روز

چه گیاهانی را می شناسید که به روش های دیگری جز با دانه و هاگ زیاد می شوند

1-        بسياري از گياهان به هر دو روش جنسي و غير جنسي توليد مثل مي كنند.

2-        گياهان از تغيير و تكامل جلبك هاي سبز پر سلولي به وجود آمده اند.

3-        گياهان مي توانند آب را جذب كرده و در خود ذخيره كنند ، اين ويژگي امكان زندگي در خشكي را براي آنها فراهم كرده است.

4-        بزرگترين جاندار كره ي زمين درختي به نام سكويا با بيش از 100 متر ارتفاع و 7 متر قطر است.

5-        گياهان از نظر آوند دو دسته اند 1- آوند داران و 2- بدون آوند ها  كه گياهان بدون آوند فقط خزه گيان هستند.

6-        گياهان از نظر دانه نيز دو دسته اند 1- دانه دار و 2- بدون دانه كه خزه گيان و نهانزادان آوندي بدون دانه اند و بقيه دانه دار.

7-        توليد دانه يكي از سازگاري هاي مهم گياهان براي زندگي در خشكي است.

8-     گياهان دانه دار خود دو دسته اند 1- بازدانگان كه همان مخروط داران هستند و 2- نهاندانگان كه خود شامل تك لپه اي ها و دو‌لپه‌اي‌ها هستند.

9-        در ميان گياهان فقط نهاندانگان گل دار محسوب مي شوند.

10-   خزه گيان جزء گياهان بدون آوند هستند ، كوچكند، پيكر ساده اي دارند، ريشه و ساقه و برگ ندارند و مواد غذايي و آب را از راه انتشار و اسمز منتقل مي كنند و چون ريشه ندارند بايد در محيط هاي آبكي و مرطوب رشد كنند.

11-    خزه گيان به دو دليل بايد در محيط مرطوب باشند 1- نداشتن آوند و ريشه 2- براي توليد مثل و جابجايي گامت نر.

توليد مثل جنسي در گياهان بدون دانه (خزگيان)- توليد مثل خزه

12-    خزه مثل همه ي گياهان داراي چرخه ي تناوب نسل است كه شامل مراحل اسپوروفيتي و گامتوفيتي است.

مراحل توليد مثل :

a)     گياه اصلي در خزه گامتوفيت است و دو نوع گامتوفيت نر و ماده به صورت جدا وجود دارند ، گامتوفيت نر توليد آنتريدي و گامتوفيت ماده توليد آركگن مي كند.( آنتريدي و آركگن ساختارهايي چند سلولي هستند كه گامت توليد مي كنند)

b)       آنتريدي سرانجام آنتروزوئيد دو تاژكي (گامت نر) را مي سازد و آركگن سرانجام تخمزا (گامت ماده ) را به وجود مي آورد.

c)     بعد از رسيدن آنتريدي دهانه آن باز شده و آنتروزوئيد هاي دوتاژكي آزاد شده و با شنا خود را به آركگن و تخمزا مي رسانند و عمل لقاح انجام شده و بر روي گامتوفيت ماده سلول تخم به وجود مي آيد.(با تشكيل سلول تخم مرحله ي اسپوروفيتي آغاز مي شود)

d)       بر روي گامتوفيت ماده سلول تخم با تقسيمات ميتوزي پي در پي خود اسپوروفيت را به وجود مي آورد.

e)       اسپوروفيت خود شامل دو بخش تار و هاگدان است كه درون هاگدان با تقسيمات ميوزي هاگها يا همان اسپورها به وجود مي آيند.

f)        بعد ازرسيدن هاگها ، هاگدان باز شده و هاگ ها توسط آب و باد پراكنده مي شوند.

g)       با قرار گرفتن هر هاگ در محيط مناسب ، شروع به رويش و تقسيم كرده و گامتوفيت ها را به وجود مي آورند.

نكته ها :

                 i.            در خزه ، گامتوفيت گياه اصلي است ، سبز رنگ است و فتوسنتز مي كند و درشت تر از اسپوروفيت است.

               ii.            در خزه ، اسپوروفيت كاملا وابسته به گامتوفيت است ، زرد رنگ است ، فتوسنتز نمي كند و بر روي گامتوفيت ماده قرار دارد.

              iii.            در خزه (و كلا در گياهان) براي توليد گامت ، تقسيم ميتوز و براي توليد هاگ يا اسپور تقسيم ميوز صورت مي گيرد.

             iv.            در خزه ، گامت نر با داشتن دو تاژك براي شنا و جابجايي نياز به آب و رطوبت دارد.

توليد مثل در نهانزادان آوندي – توليد مثل سرخس

13-    اين گياهان داراي آوند هستند و در مكان هاي مرطوب و سايه دار گشترش دارند زيرا توليد مثل آنها وابسته به آب سطحي است.

مراحل توليد مثل :

a)       در زير گامتوفيت سبز رنگ قلبي شكل كه پروتال نام دارد ، اندام آركگن و آنتريدي به وجود مي آيند.

b)       آنتريدي توليد آنتروزوئيد دو تاژكي و آركگن توليد تخمزا مي كند.

c)       آنتروزوئيد آزاد شده و با شنا خود را به تخمزا رسانده و عمل لقاح صورت گرفته و سلول تخم به وجود مي آيد.

d)     از رشد و تقسيم سلول تخم بر روي پروتال ، اسپوروفيت به وجود مي آيد كه سبز رنگ است و بعد از تكميل شبيه يك برگ بزرگ است و به آن برگ شاخه گفته مي شود.

e)       دسته هاي هاگداني به نام هاگينه در سطح پشتي برگ شاخه به وجود مي آيد كه بعد از رسيدن توليد تعداد زيادي هاگ مي كنند.

f)     هاگ ها بعد از رسيدن و آزاد شدن و قرار گرفتن در محيط مناسب ، رويش و تقسيم انجام داده و گامتوفيت ها (پروتال ها) را به وجود مي آورند.

نكته ها :

                 i.            در سرخس ها هم اسپوروفيت و هم گامتوفيت سبز رنگ اند و توانايي فتوسنتز دارند.

               ii.            در سرخس ها ، اسپوروفيت گياه اصلي است و درشت تر از گامتوفيت است.

         iii.        در سرخس ها ، اسپوروفيت فقط دراوايل رشد خود به گامتوفيت وابسته است ولي بعد از مدتي پروتال از بين رفته و اسپوروفيت مستقل خواهد شد.

توليد مثل گياهان دانه دار

14-    توليد مثل اين گياهان ويژگي هايي به شرح زير دارد:

a)       گامتوفيت اين گياهان ميكروسكوپي است.

b)       هاگ ها در اسپوروفيت باقي مي مانند و گامتوفيت ها را درون اسپوروفيت به وجود مي آورند.

c)       گامتوفيت نر در اين گياهان به دانه گرده تمايز مي يابد و گامتوفيت ماده در تخمك كه بخشي از اسپوروفيت است به وجود مي‌آيد.

d)       بعد از لقاح ، تخمك و محتويات آن تبديل به دانه مي شود.

e)       اين گياهان براي لقاح نيازي به آب سطحي ندارند.

f)     در اين گياهان دانه ي گرده (گامتوفيت نر) در طي گرده افشاني جابجا مي شود و با قرار گرفتن بر روي بخش توليد مثلي ماده لوله ي گرده را به وجود مي آرود كه گامت نر را به تخمزا مي رساند.

الف) توليد مثل دربازدانگان – توليد مثل كاج

15-    اين گياهان موفق ترين گياهان براي زندگي در خشكي هستند.

16-    سهمي از اين موفقيت مربوط به بخش هاي تخصص يافته اي است كه به منظور نمو دانه به وجود آمده اند و مخروط نام دارند.

17-    مخروط ها اجتماعي از برگ هاي تغيير شكل يافته هستند كه پولك ناميده مي شوند.

18-    بازدانگان دو نوع مخروط دارند 1- مخروط هاي نر و 2- مخروط هاي ماده

19-   در زير پولك هاي مخروط هاي نر ، كيسه ي گرده تشكيل مي شود كه دانه هاي گرده را به وجود مي آورند و تخمك ها در سطح بالايي پولك هي مخروط ماده ظاهر مي شوند.

20-    در بيشتر بازدانگان مخروط هاي نر و ماده بر روي يك گياه به وجود مي آيند.

مراحل توليد مثل :

الف) در بخش ماده

a)     هر تخمك شامل پارانشيم خورش ، يك پوسته و منفذي به نام سفت است كه در دومين سال تشكيل تخمك يكي از سلول هاي پارانشيم خورش با تقسيم ميوز 4 سلول به وجود مي آورد كه فقط يكي از آنها باقي مانده و با تقسيمات ميتوزي پي در پي خود ، بافتي را به نام آندوسپرم ( همان گامتوفيت ماده ) را به وجود مي آرود .

b)       در هر آندوسپرم ، چند آركگن به وجود مي آيد و هر آركگن يك سلول تخمزا به وجود مي آورد.

ب) در بخش نر

c)     در مخروط نر كيسه هاي گرده به وجود مي آيند كه درون اين كيسه ها سلول هايي وجود دارند كه با تقسيم ميوز خود ، دانه ي گرده ي نارس را به وجود مي آروند.

d)     هر سلول دانه ي گرده ي نارس با دو بار تقسيم ميتوز پي در پي چهار سلول ايجاد مي كند كه بعدا اطراف آنها را پوسته ي سختي فرا مي گيرد كه در اين حالت دانه ي گرده رسيده است.

e)     دانه ي گرده ي رسيده داراي دو بال است ( از فاصله گرفتن پوسته ي داخلي و خارجي دانه ي گرده) و توسط باد جابجا شده به مخروط ماده و تخمك مي رسد.

ج) لقاح

f)     بعد از قرار گرفتن دانه ي گرده بر دوي تخمك يكي از سلول هاي آن به نام سلول رويشي ايجاد لوله ي گرده مي كند ، سلول ديگري به نام زايشي در لوله گرده تقسيم ميتوز انجام داده و دو آنتروزوئيد(گامت نر)  به وجود مي آرود كه فقط بكي از آنها با سلول تخمزا ادغام و لقاح انجام مي شود و سلول تخم به وجود مي آيد.

g)       سلول تخم به همراه تخمك ، دانه را به وجود مي آرود به اين صورت كه :

                                           i-    پوسته ي تخمك بعدا پوسته ي دانه را به وجود مي آرود.

                                          ii-    آندوسپرم ، بخش ذخيره اي دانه را به وجود خواهد آورد.

                                        iii-    و سول تخم با تقسيمات ميتوزي خود رويان دانه را تشكيل خواهد داد.

h)       به مخروط هاي ماده بعد از لقاح و تشكيل دانه ، مخروط هاي دانه گفته مي شود.

i)         مخروط هاي دانه سرانجام بعد از رسيدن كامل باز شده و دانه را به اطراف پراكنده خواهند كرد.

j)      دانه ي رسيده ي كاج داراي بالي است كه مانند تيغه هاي هليكوپتر در هنگام افتادن دانه را مي چرخاند و باعث دور شدن دانه از گياه اصلي مي شود.

ب ) توليد مثل نهاندانگان (گياهان گل دار)

21-    گامتوفيت نهاندانگان در گل ها تمايز مي يابند.

22-    گل ها داراي 4 بخش هستند 1- كاسبرگ 2- گلبرگ 3 – پرچم 4- مادگي

23-    گلي كه داراي هر 4 حلقه باشد گل كامل و گلي كه فاقيد يك يا چند تا از اين حلقه ها باشد گل ناكامل ناميده مي شود.

24-    گلي كه حلقه هاي پرچم و مادگي را دارد گل دو جنسي و گلي كه فاقد يكي از اين حلقه ها باشد گل تك جنسي ناميده مي شود.

25-    روشن است كه گل تك جنسي يك نوع گل ناكامل است.

26-   اكثر گل ها ، گلبرگ هايي با رنگ درخشان و داراي شهد و بوي قوي و شكل هايي جذاب براي جانوران گردهافشان هستند و آنها را به سمت خود مي كشند.

27-    نمونه ي جانوران گرده افشان حشره ها ، پرندگان و خفاش ها مي باشند.

28-    گل ها منبع غذايي جانوران گرده افشان هستند.

29-    دانه ي گرده منبع غني پروتئين براي زنبور ها است.

30-    زنبور ها گل را در ابتدا با استفاده از بو و سپس از طريق رنگ و شكل شناسايي مي كنند.

31-    زنبور ها معمولا گرده افشاني گل هايي به رنگ هاي آبي يا  زرد را انجام مي دهند.

32-    حشره هايي كه در شب تغذيه مي كنند به سمت گل هاي سفيد رنگ داراي رايحه ي قوي مي روند.

33-    انواع مگس ها ي گرده افشان ، گرده ي گل هايي را كه بويي شبيه به گوشت گنديده دارند ، مي افشانند.

34-    مرغ شهد خوار نمونه ي پرندگان گرده افشان است.

35-    خفاش ها ، گل هاي سفيدي را كه در شب باز مي شوند ، گرده افشاني مي كنند.

36-    گرده افشاني بسياري از گل ها مانند چمن ها و بلوط ها توسط باد انجام مي گيرد.

37-   گل هايي كه گرده افشاني انها توسط باد انجام مي شود ، معمولا كوچك ، فاقد رنگ ها درخشان ، بوهاي قوي و شيره هستند و معمولا كاسبرگ و گلبرگ ندارند و مقادير فراواني نيز دانه ي گرده توليد مي كنند.

مراحل توليد مثل :

الف) بخش ماده :

a)       مادگي از يك يا چند برچه تشكيل شده است كه هر برچه شامل  1- كلاله  2- خامه 3- تخمدان   است.

b)     تخمدان بخش متورم انتهايي برچه است كه درون آن تخمك تشكيل مي شود و پايه اي به نام خامه دارد كه به كلاله ختم مي شود . كلاله متورم و چسبناك است.

c)     تخمك داراي پارانشيم خورش ، منفذ سفت و دو پوسته است ، يكي از سلول هاي خورش رشد كرده و تقسيم ميوز انجام مي دهد و 4 سلول هاپلوئيد به وجود مي آورد (معادل هاگ ) كه يكي از آنها سه بار متوالي تقسيم ميتوز انجام ميدهد و يك بخش 8 سلولي به نام كيسه ي روياني ( گامتوفيت ماده ) را به وجود مي آورد.

d)     8 سلول درون كيسه ي روياني به اين صورت آرايش مي يابند كه سلول تخمزا به همراه دو سلول ديگر در نزديكي سفت قرار ميگيرد ، دو سلول در وسط كه سلول دو هسته اي ناميده ميشود ، و سه سلول در بخش انتهايي كيسه ي روياني قرار مي گيرند.

ب ) بخش نر

e)       پرچم داراي دو بخش ميله و بساك است كه بساك در بخش بالايي ميله قرار مي گيرد.

f)     كيسه هاي گرده درون بساك به وجود مي آيند ، درون كيسه ي گرده سلول هايي تقسيم ميوز انجام مي دهند و هر كدام 4 سلول هاپلوئيد(هاگ) به وجود مي آورند كه با رويش هر كدام دانه ي گرده ي رسيده به وجود مي آيد.( دو بار ميتوز)

g)       دانه ي گرده ي رسيده داراي ديواره ي خارجي و داخلي است و داراي سلول هاي زايشي و رويشي.

h)     با قرار گرفتن دانه ي گرده ي رسيده بر روي كلاله ي مادگي ، سلول رويشي ايجاد لوله ي گرده كرده و سلول زايشي در داخل لوله ي گرده يك بار ديگر ميتوز انجام داده و دو آنتروزوئيد (گامت نر) به وجود مي آرود.

لقاح و تشكيل دانه :

i)      در گياهان گل دار لقاح مضاعف است ( دو لقاح صورت مي گيرد) يه اين صورت كه يكي از گامت هاي نر با سلول تخمزا تركيب شده و تخم اصلي ديپلوئيد ( 2n ) را به وجود مي آرود و گامت نر ديگر با سلول دو هسته اي تركيب و تخم ترپلوئيد ( 3n ) را مي سازد.

j)      تخم اصلي با تقسيمات خود رويان را به وجود خواهد آورد و تخم ترپلوئيد با تقسيمات خود بخش ذخيره اي دانه را به نام آلبومن تشكيل خواهد داد.

k)       آلبومن سرشار از مواد غذايي است كه رويان ازآن تغذيه خواهد كرد.

l)      براي تشكيل رويان تخم اصلي تقسيم نامساوي انجام ميدهد كه سلول بزرگتر بخشي را مي سازد كه رويان را به گياه مادر متصل نگه مي دارد و سلول كوچكتر رويان قلبي شكلي را به وجود خواهد آورد.

m)     دانه از نمو تخم و بافت هاي تخمك بعد از لقاح به وجود مي آيد به اين صورت كه :

n)       پوسته ي تخمك تبديل به پوسته ي دانه خواهد شد.

o)       آلبومن بخش ذخيره اي دانه را تشكيل خواهد داد.(درمواردي لپه )

p)       تخم اصلي هم رويان را به وجود خواهد آورد.

38-    رويان گياه در واقع اسپوروفيت جديد است.

39-    در بعضي نهاندانگان (دو لپه اي ها ) ، مواد غذايي آلبومن به طور كامل جذب رويان مي شود و اين دانه ها فاقد آلبومن هستند.

40-    لپه ها برگ هاي تغيير شكل يافته اي هستند كه بخشي از رويان را تشكيل مي دهند و كار آنها  ذخيره يا انتقال مواد غذايي به رويان است.

41-    در بازدانگان بافت حاوي مواد غذايي ( آندوسپرم) بخشي از گامتوفيت ماده است و پيش از لقاح تشكيل شده است و n يا هاپلوئيد است

42-    در نهاندانگان بخش ذخيره اي بعد از لقاح و توسط تخم ترپلوئيد به وجود مي آيد و 3n است.

43-    تعداد لپه هاي رويان بازدانگان دو يا بيشتر است مثلا رويان كاج داراي 8 لپه است.

44-    رويان بعضي از نهاندانگان يك لپه دارد و تك لپه اي نام دارند و آنهايي كه دو لپه دارند دو لپه اي ناميده مي شوند.

 

نكات فصل نهم-  درس زيست شناسي– سوم تجربي – توليد مثل گياهان- قسمت دوم

1-        بيشتر گياهان مي توانند به روش غير جنسي توليد مثل كنند كه افراد حاصل از نظر ژنتيكي كاملا همانند گياه والد خواهند شد.

2-        در توليد مثل غير جنسي ، بخش هاي رويشي گياه مانند ساقه ها ، ريشه ها و برگ ها نقش دارند.

3-        توليد مثل گياه از طريق بخش هاي رويشي گياه ، توليد مثل رويشي نام دارد.

4-     ساقه هاي رونده ، پيازها ، بنه ها ، غده ها و ريزوم ها همه انواعي از ساقه هاي تغيير شكل يافته اند كه گياه با استفاده از آنها توليد مثل رويشي انجام مي دهد.

5-        ساقه ي رونده ، در سطح خاك به صورت افقي رويش مي كند . مثلا در توت فرنگي.

6-        پياز ساقه اي بسيار كوتاه با برگ ها ي ضخيم و گوشتي است و مخصوص تك لپه اي ها است مانند پياز خوراكي ، نرگس و لاله.

7-        ريزوم ، ساقه اي زير زميني و افقي است مانند زنبق و سرخس.

8-        غده ، ساقه اي زير زميني و گوشتي است مانند سيب زميني.

9-     در بيشتر گياهان توليد مثل رويشي سريعتر از توليد مثل جنسي است و به سرعت باعث پراكندگي گياه در محيط مي شود مثلا در خزه ها و چمن ها با اين روش به سرعت پراكنده مي شوند.

10-    انسان به روش هاي زير باعث تكثير گياهان مي شود:

a.     تكثير گياهان با استفاده از بخش هايي كه براي توليد مثل رويشي اختصاص نيافته اند.مثلا قطعات ساقه ي گياه برگ بيدي يا استفاده از برگ گياه بنفشه ي آفريقايي.

b.     پيوند زدن كه در اين روش جوانه اي از درخت مطلوب به درخت ديگري پيوند زده مي شود. به اين جوانه پيوندك و درختي كه پيوند روي ان انجام مي شود ، پايه ي پيوند ناميده مي شود.

c.     فن كشت بافت كه دراين فن ، قطعاتي از گياه روي محيط كشت سترون (بي ميكروب) كشت داده مي شود كه در نهايت گياهچه هاي جديدي حاصل خواهد شد كه در محيط مناسب برده و كاشته مي شوند.

11-    پيوند زدن در بسياري از درختان ميوه ، بادام و يا گل سرخ هاي دورگه انجام مي شود.

12-    نمونه ي قطعه قطعه كردن در درختان زينتي ، درختچه ها و انجير و سيب زميني و ... صورت مي گيرد.

13-    كشت بافت در اركيده ، سيب زميني و بسياري از گياهان آپارتماني صورت مي گيرد.

نكات فصل نهم-  درس زيست شناسي– سوم تجربي – توليد مثل گياهان-قسمت اول

مقدمه

1-        رويان دانه داراي زندگي نهفته است و در بعضي مواقع مي تواند هزاران سال زندگي نهفته خود را حفظ كند.

2-        تغييرات محيطي مثل افزايش دما و رطوبت محيط و ... مي توانند باعث رويش دانه شوند.

3-        بسياري از دانه ها بايد قبل از جوانه زني :

A.      در معرض سرما و يا نور قرار بگيرند.

B.      پوسته ي آنها بشكند.

C.      در معرض آتش قرار بگيرند.

D.      از دستگاه گوارش جانوران عبور كنند.

E.       روي تخته سنگي بيافتند و .....                تا نفوذ پذير شده و بتوانند جوانه بزنند.

4-        نفوذ آب و اكسيژن به درون دانه براي جوانه زني لازم است .

5-        با نفوذ آب به درون دانه ، بافت هاي آن متورم مي شود و پوسته ي آن مي شكافد و رويش دانه آغاز مي شود.

جوانه زني

6-        جوانه زني آغاز رشد دانه ي گياه است و اولين علامت آن ظهور ريشه ي رويان ( ريشه چه ) است.

7-        ساقه ي جوان بعضي از گياهان مانند لوبيا بعد از جوانه زني ، قلاب تشكيل مي هند و به اينصورت از خاك خارج مي شوند.

8-        قلاب از رأس ساقه محافظت مي كند و از صدمه ديدن آن هنگام رشد در ميان خاك جلوگيري مي كند.

9-     در اطراف ساقه ي جوان بعضي از گياهان مانند ذرت ، يك غلاف محافظت كننده به وجود مي آيد كه از رأس ساقه محافظت مي‌كند و بعد از خارج شدن از خاك پاره مي شود و برگ هاي گياه از آن خارج مي شوند.

10-   دربرخي گياهان مانند لوبيا ، لپه ها پس از خروج از خاك باز مي شوند و بعضي ديگر مانند ذرت و نخود ،  لپه ي دانه درون خاك باقي مي ماند.

عمردانه ها

11-    عمر دانه ها بسيار متنوع است و از چند روز تا چند هزار سال عمر وجود دارد.

طول عمر گياهان

12-    مسن ترين درخت شناخته شده نوعي كاج است كه حدود 5000 سال عمر داشته است.

13-    عمر بعضي از گياهان فقط چند هفته است.

14-    گياهان از نظر طول عمر سه دسته اند:

a)       گياهان يك ساله

b)      گياهان دو ساله

c)       گياهان چند ساله

15-    گياه يك ساله گياهي است كه دريك فصل رشد ، چرخه ي زندگي خود را تكميل كرده و سپس از بين ميرود.

16-    درواقع همه ي گياهان يك ساله ، علفي هستند مثل لوبيا ، آفتابگردان و ......

17-    گياه دوساله گياهاني هستند كه براي تكميل چرخه ي زندگي خود دو دوره ي رويشي را طي مي كنند.

18-   گياهان دو ساله در اولين دوره ي رويشي ، ريشه و ساقه ايجاد مي كنند و در پايان اين دوره يك ساقه ي كوتاه و يك طوقه برگ دارند و ريشه عمل ذخيره ي مواد غذايي را بر عهده دارد.

19-   گياه در دومين دوره رويشي ازمواد ذخيره اي براي توليد محور گل استفاده مي كند و توليد ميوه و دانه كرده و سپس از بين مي رود.

20-    نمونه ي گياهان دوساله هويج ، جعفري و پيازها هستند.

21-    گياهان چند ساله ، گياهاني هستند كه چند سال به زندگي خود ادامه مي دهد.

22-    بسياري از گياهان علفي و همه ي گياهان چوبي چند ساله اند.

23-    اغلب گياهان چند ساله در طول عمر خود چندين مرتبه به بار مي نشيند.

24-    برخي از گياهان چند ساله ي علفي قبل از مرگ تنها يك بار توليد مثل مي كنند مانند گياه آگاو

25-    داودي ، نرگس و زنبق زرد از گياهان چند ساله ي علفي هستند.

26-    اين گياهان مواد غذايي مورد نياز براي دوره ي بعدي رشد خود را در ريشه ي هاي گوشتي و ساقه هاي زير زميني ذخيره مي كنند.

27-    ساقه هاي هوايي گياهان علفي اغلب پس از هر دوره ي رشد از بين مي روند.

28-    بعضي از گياهان چند ساله ي چوبي هر سال برگ هاي خود را مي ريزانند و به گياهان برگ ريز معروفند مثل نارون ، افرا ، مو و ...

29-   بعضي از گياهان چند ساله ، در طول سال تنها تعدادي از برگ هاي خود را از دست مي دهند و به گياهان هميشه سبز معروفند مثل كاج و سرو و مركبات.

رشد و نمو

30-   رشد يعني بزرگ شدن بخش هاي تشكيل دهنده ي يك جاندار يا تشكيل بخش هايي در بدن جاندار ، كه مشابه بخش هاي قبلي باشد. مثلا پيدايش انشعابات ريشه ، ‌ساقه و برگ جديد.

31-    تمايز به معني كسب يك ويژگي جديد دريك يا تعدادي سلول است و با تغييرات ساختاري و بيوشيميايي همراه است.

32-    تمايز اغلب به همراه رشد صورت مي گيرد.

33-    رشد و تمايز در طول زمان منجر به تشكيل موجود زنده ي پيچيده از نظر ساختاري و متابوليسمي مي شوند.

34-   نمو يعني عبور ازيك مرحله زندگي به مرحله اي ديگر كه همراه با تشكيل بخش هاي جديدي است كه قبلا وجود نداشته اند مثلا تشكيل گل روي گياهي كه قبلا فاقد گل بوده است.

35-    رشد و نمو اغلب به همراه بكديگر و هماهنگ با يكديگر رخ مي دهند.

36-   به طور كلي رشد در جانداران به دو روش انجام مي شود 1- افزايش تعداد سلول ها از طريق تقسيم  2- افزايش غير قابل بازگشت ابعاد سلول ها

37-    مثلا آماس سلول ها پس از جذب آب ، رشد به حساب نمي آيد ، چون اين افزايش حجم با دفع آب ، بازگشت پذير است.

رشد نخستين و رشد پسين

38-    بخش هايي از گياه كه در اثر تقسيم و رشد مريستم هاي نخستين به وجود ميآيند ، ساختار نخستين گياه را تشكيل مي دهند.

39-    مريستم هاي نخستين در مناطقي مانند نوك ساقه و نرديك به نوك ريشه (بالاي كلاهك) وجود دارند.

40-    مريستم هاي نخستين در همه ي گياهان وجود دارند.

41-    بخش هايي از گياه كه در پي تقسيم مريستم هاي پسين به وجود مي آيند ، ساختار پسين گياه را به وجود مي آروند.

42-   مريستم هاي پسين به صورت استوانه هايي در ريشه و ساقه ي بعضي گياهان كه عمدتا گياهان چوبي چند ساله هستند به وجود مي آيند و به رشد قطري گياه و نيز استحكام و ضخامت ساقه كمك مي كنند.

43-    تقسيم سلولي درمريستم ها باعث رشد گياه مي شود.

44-    مريستم هاي رأسي كه در نوك ساقه ها و ريشه ها قرار دارند ، با تقسيم سلولي خود باعث رشد نخستين مي شوند.

رشد نخستين

45-    رشد نخستين ، ساقه ها و ريشه هاي يك گياه را طويل تر مي كند.

46-   رشد قطري ساقه ها و ريشه هاي جواني كه فقط مريستم نخستين دارند ، در پي افزايش حجم سلول هاي حاصل از مريستم نخستين به وجود مي آيند.

47-   بافت هاي حاصل ازرشد نخستين ، بافت هاي نخستين ناميده مي شوند. كه شامل بافت هاي نخستين روپوستي ، زمينه اي و آوندي مي باشند.

48-   برخي از سلول هاي حاصل از مريستم هاي نزديك به نوك ريشه ، بخشي از كلاهك ريشه را نيز تشكيل مي دهند. كه كلاهك از مريستم هاي نوك ريشه محافظت مي كنند.

رشد پسين

49-    رشد پس از ويژگي هاي بارز گياهان چوبي است. اما در بعضي از بخش هاي گياهان علفي ، مانند ريشه ي هويج ديده مي شود.

50-   رشد پسين در اثر فعاليت و تقسيم سلولي دو نوع مريستم انجام مي شود كه در ساقه ها و ريشه هاي چوبي به صورت استوانه اي باريك قرار دارند.

51-    اين مريستم ها عبارتند از 1- كامبيوم چوب پنبه ساز 2- كامبيوم آوند ساز

52-    محل كامبيوم چوب پنبه ساز درون پوست است و سلول هاي چوب پنبه اي ايجاد مي كند.

53-    كامبيوم آوند ساز در زير پوست مستقر است و بافت هاي آوندي را ايجاد مي كند .

54-    بافت هاي حاصل از رشد پسين ، بافت هاي پسين ناميده مي شوند.

55-    كامبيوم آوند ساز به سمت خارج آوند آبكشي پسين و به سمت داخل آوند چوبي پسين مي سازد.

56-    چوب پنبه ، كامبيوم چوب پنبه ساز و آبكش پسين مجموعا پوست درخت را تشكيل مي دهند.

57-    كامبيوم آوند ساز و چوب پسين در زير پوست قرار مي گيرند.

58-    چوب پسين هر سال يك حلقه ي جديد تشكيل ميدهد كه به آنها حلقه هاي ساليانه مي گويند.

59-   حلقه هاي ساليانه تنها در درخت هايي تشكيل مي شود كه در مناطقي با فصول مشخص كه به طور متناوب سرد و گرم مي شوند ، رشد مي كنند.

60-    تفاوت در قطر عناصر آوندي چوبي كه در فصل هاي مختلف سال به وجود مي آيند ، باعث تشكيل حلقه هاي ساليانه مي شوند.

61-    قطر عناصر آوندي چوبي در فصل بهار بيشتر است و عناصر كوچكتر در تابستان تشكيل مي شوند.

نمو گياهان پيوسته ، اما برگشت پذير است.

62-    ژن ها نمو گياهان و جانوران را هدايت مي كنند. اما الگوي نمو در آنها متفاوت است.

63-   در جانوران همگام با نمو ، دسته اي از ژن ها كه كنترل كننده ي تمايز هستند ، غير فعال مي شوند و بيشتر آنها مورد استفاده قرار نمي گيرند.

64-    بيشتر تمايز جانوران بعد از بلوغ متوقف مي شود.

65-   بر عكس ، گياهان به طور مداوم يا مريستم هاي خود سلول هاي جديد به وجود مي آورند كه اين سلول ها مي توانند متمايز شوند يا به اين بافت ها اضافه شوند.

66-    گياهان معمولا در طول زندگي به نمو خود ادامه مي دهند.

67-   بسياري از سلول هاي گياه بالغ مي توانند همه ي ژن هاي خود را فعال كنند. چنين سلول هايي مي توانند با تقسيم خود توده هايي از سلول ها به نام كالوس را توليد كنند. به اين حالت تمايز زدايي گفته مي شود.

68-    در تمايز زدايي سلول بار ديگر مي تواند تمايز يابد و به صورت يك گياه بالغ نمو كند.

69-    براي روياندن گياه جديد ار بافتي كه تمايز زدايي كرده است ، از فن كشت بافت استفاده مي شود.

70-   توده ي سلول هاي تمايز نيافته در محيط كشت سترون ، پس ازرشد و تمايز ، سرانجام به گياهاني تبديل مي شوند كه از نظر ژنتيكي هم ارز گياه مادر هستند.

روش هاي جديد بهسازي گياهان

a)       كشت بافت ، سلول يا اندام گياهي :

A.    از كشت بافت براي تكثير گياهان از جمله گياهان زينتي ارزشمند مانند اركيده ها ، گياهان گلداني و درختان ميوه استفاده مي شود.

B.      در اين روش هزاران كشت از يك گياه منفرد حاصل مي شود.

C.      براي ايجاد گياهان داراي ويژگي هاي جديد ازفن كشت بافت استفاده مي شود.

b)      هم جوشي(الحاق) پروتوپلاست ها :

A.      از هم جوشي پروتوپلاست ها براي ايجاد گياهان دورگه (هيبريد) اطلسي ، سيب زميني و هويج استفاده شده است.

B.      پروتوپلاست ، سلول گياهي است كه ديواره ي سلولي آن را با كمك آنزيم ها يا روش هاي مكانيكي جدا كرده اند.

C.      برخي مواد شيميايي ،‌يا شوك الكتريكي باعث هم جوشي دو پروتوپلاست با يكديگر مي شود.

D.    اگر پروتوپلاست ها متعلق به گونه هاي مختلف باشند ، حاصل هم جوشي يك سلول دورگ خواهد بود كه اگر در محيط مناسب كشت بافت قرار گيرد ، به يك گياه بالغ دورگ تبديل خواهد شد.

c)       مهندسي ژنتيك :

A.      به منظور ايجاد گياهان مطلوب كشت بافت مرحله اي ضروري در مهندسي ژنتيك است.

B.    در مهندسي ژنتيك ، ابتدا ژن دلخواه را وارد سلول هاي يك گياه مي كنند ، سپس سلول هايي را كه از نظر ژتيكي تغيير يافته اند ، با كمك فن كشت بافت به گياهان بالغ جديد تبديل مي كنند.